Fundacje odgrywają istotną rolę w realizacji celów społecznych, kulturalnych, edukacyjnych czy charytatywnych. Są one formą działalności non-profit, która może przynosić wiele korzyści zarówno dla założycieli, jak i dla osób oraz społeczności, którym pomagają. Zanim jednak przystąpi się do rejestracji fundacji, warto zrozumieć kilka kluczowych kwestii związanych z jej funkcjonowaniem, formalnościami oraz zobowiązaniami.
1. Czym jest fundacja?
Fundacja to osoba prawna, która posiada wyodrębniony majątek przeznaczony na realizację określonego celu społecznie lub gospodarczo użytecznego. Jest to organizacja pozarządowa, co oznacza, że działa na zasadzie non-profit, a wszelkie zyski przeznaczane są na realizację statutowego celu, nie zaś na zaspokajanie potrzeb jej członków czy założycieli.
Fundacja nie prowadzi działalności gospodarczej jako swojego głównego zadania. Może jednak prowadzić taką działalność pomocniczo, jeżeli zyski z niej będą wykorzystywane na cele statutowe.
2. Cele fundacji
Każda fundacja musi posiadać jasno określony cel, który będzie realizować. Mogą to być cele o charakterze społecznym, kulturalnym, edukacyjnym, charytatywnym, ekologicznym czy naukowym. Wybór celu fundacji determinuje jej działalność oraz wpływa na kształt przyszłych projektów i działań.
Kluczowe jest, aby cel fundacji był zgodny z interesem publicznym i pożyteczny społecznie. W przeciwnym razie fundacja może mieć trudności z uzyskaniem rejestracji lub działalność może zostać zakwestionowana przez odpowiednie organy nadzorcze.
3. Zakładanie fundacji – krok po kroku
Aby zarejestrować fundację, konieczne jest przejście przez kilka formalnych kroków:
- Akt fundacyjny: Fundacja musi zostać powołana na mocy aktu fundacyjnego, czyli dokumentu, który sporządza fundator lub fundatorzy. Dokument ten powinien być podpisany u notariusza. Akt fundacyjny określa m.in. cele fundacji, jej majątek oraz zasady funkcjonowania.
- Statut: Kluczowym dokumentem każdej fundacji jest statut. Określa on zasady działania organizacji, jej strukturę wewnętrzną, uprawnienia organów oraz zasady zarządzania majątkiem. Statut musi zawierać takie informacje jak nazwa fundacji, jej siedziba, cele, sposób ich realizacji, zasady powoływania organów oraz określenie fundatora.
- Wpis do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS): Po sporządzeniu aktu fundacyjnego i statutu, fundacja musi zostać wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego. Dopiero wpis w KRS nadaje fundacji osobowość prawną i umożliwia jej prowadzenie działalności. Wniosek o wpis fundacji do KRS należy złożyć do właściwego sądu rejestrowego.
- Majątek fundacji: Aby zarejestrować fundację, fundatorzy muszą wnieść określony majątek. Może to być zarówno majątek pieniężny, jak i rzeczowy. Majątek ten stanowi podstawę funkcjonowania fundacji i musi być wystarczający do realizacji jej celów statutowych. W przypadku fundacji, które planują prowadzenie działalności gospodarczej, wymagana jest wyższa minimalna wartość majątku początkowego.
4. Obowiązki fundacji
Prowadzenie fundacji wiąże się z pewnymi obowiązkami prawnymi i finansowymi. Fundacja jest zobowiązana m.in. do:
- Prowadzenia pełnej księgowości.
- Składania rocznych sprawozdań finansowych do KRS.
- Odpowiedzialności przed organami nadzoru (w Polsce nadzór nad fundacjami pełni najczęściej minister właściwy dla obszaru działania fundacji).
Fundacja musi także przestrzegać przepisów prawa pracy, jeżeli zatrudnia pracowników, oraz przepisów dotyczących ochrony danych osobowych, jeżeli przetwarza dane beneficjentów lub darczyńców.
5. Działalność gospodarcza fundacji
Fundacje mogą prowadzić działalność gospodarczą, ale pod pewnymi warunkami. Działalność gospodarcza musi być podporządkowana realizacji celów statutowych, a zyski muszą być przeznaczane na działalność non-profit.
Co ważne, fundacja, która planuje prowadzenie działalności gospodarczej, musi to określić w swoim statucie oraz posiadać odpowiedni majątek początkowy. W przeciwnym razie nie uzyska zgody na prowadzenie działalności gospodarczej.
6. Organy fundacji
Fundacja musi mieć odpowiednią strukturę organizacyjną. Zazwyczaj składa się ona z fundatora (fundatorów), zarządu oraz opcjonalnie organu nadzoru, np. rady fundacji. W statucie należy określić, jakie są kompetencje poszczególnych organów oraz zasady ich powoływania i odwoływania.
Najczęściej spotykane organy to:
- Zarząd – odpowiedzialny za codzienne funkcjonowanie fundacji oraz realizację jej celów.
- Rada fundacji – organ nadzorczy, który kontroluje działalność zarządu (nie jest wymagany, ale zalecany).
7. Korzyści płynące z założenia fundacji
Choć prowadzenie fundacji wiąże się z pewnymi wyzwaniami, ma także wiele zalet. Założenie fundacji daje możliwość realizacji pasji i celów społecznych, przy jednoczesnym wsparciu ze strony darczyńców, partnerów biznesowych czy instytucji publicznych. Fundacje mogą ubiegać się o dofinansowania, granty, a także korzystać z ulg podatkowych (np. możliwość przekazywania 1% podatku).
8. Potencjalne trudności
Przed założeniem fundacji warto być świadomym potencjalnych wyzwań. Prowadzenie organizacji wymaga zaangażowania, znajomości przepisów prawa oraz odpowiedzialności finansowej. Ważne jest również zrozumienie, że fundacja musi działać zgodnie z przepisami i zasadami określonymi w statucie, co ogranicza pewną swobodę działania w porównaniu z działalnością komercyjną.
Podsumowanie
Założenie fundacji to ważny krok, który może przynieść wiele korzyści zarówno dla założycieli, jak i dla społeczeństwa. Przed podjęciem decyzji o rejestracji warto jednak dokładnie zapoznać się z wymogami prawnymi, obowiązkami oraz możliwościami, jakie oferuje ta forma działalności. Dobrze przygotowany plan i odpowiednie zrozumienie funkcjonowania fundacji mogą pomóc w uniknięciu problemów i umożliwić skuteczne realizowanie założonych celów.
Zapraszamy do kontaktu z naszymi specjalistami, którzy pomogą w kwestiach prawnych związanych z prowadzeniem fundacji. Oferujemy także pomoc w rejestracji fundacji i firm, jak również obsługę księgową.